Składniki Mineralne

Mineralne składniki odżywcze to 22 pierwiastki niezbędne do istnienia i funkcjonowania organizmu żywego. Występują one w ciele człowieka w postaci różnych związków mineralnych, stanowiących około 4% masy ciała. Można je podzielić według ilości lub pełnionej funkcji w organizmie żywym.

Do siedmiu pierwiastków podstawowych (makroelementy), występujących w największej ilości, należą; wapń, potas, sód, magnez, chlor, siarka, fosfor. Pierwiastki śladowe (mikroelementy), to; bor, chrom, cynk, cyna, fluor, jod, kobalt, krzem, miedź, mangan, molibden, nikiel, selen, wanad, żelazo. Umownie, do makroelementów zaliczono minerały, których dzienne, średnie spożycie przekracza 100 miligramów, a mikroelementów, mniej niż 100 miligramów.

Składniki mineralne wchodzą w skład struktur organizmu lub uczestniczą w różnych procesach metabolicznych. Można je podzielić na trzy grupy ze względu na pełnioną funkcję.

Grupa pierwsza to związki mineralne, które tworzą elementy strukturalne kości i innych tkanek, należą do nich związki wapnia, fosforu i siarki.

Do drugiej grupy należą pierwiastki biorące udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej krwi i tkanek, oraz utrzymania potencjału spoczynkowego błon komórkowych. Należą do nich: sód, potas, magnez, wapń, chlor, fosfor i siarka.

Najliczniejszą grupę stanowią pierwiastki śladowe, niezbędne w tworzeniu enzymów, hormonów i białek transportowych oraz przebiegu procesów metabolicznych. Należą do nich pierwiastki; żelazo, miedź, jod, cynk, mangan, kobalt, molibden, nikiel, chrom, cyna, fluor, wanad, selen, krzem i bor. W śladowych ilościach występuje w organizmie człowieka glin i kadm, pierwiastki, których funkcja nie jest jeszcze dobrze wyjaśniona.

Biopierwiastki występują w organizmie w postaci kwasów, zasad lub soli. Rozpuszczone w wodzie dysocjują na jony dodatnie - kationy i jony ujemne - aniony. Do najważniejszych kationów występujących w płynach ustrojowych należą; kation sodowy-Na⁺, potasowy-K⁺, wapniowy-Ca⁺⁺ i magnezowy-Mg⁺⁺. Z anionów najczęściej występują; chlorki - Cl^-, siarczany - SO₄^-, węglany - CO₃^- i fosforany - PO₄^-. Elektrolity utrzymują równowagę kwasowo zasadową krwi i tkanek. Odczyn krwi jest lekko alkaliczny i wynosi 7,36 do 7,40 pH. Dopuszczalne odchylenia są bardzo niewielkie i ich przekroczenie powoduje kwasicę lub zasadowicę. Powoduje to poważne zaburzenia funkcjonowania organizmu. Wraz z potem, moczem i kałem wydalana jest woda a z nią związki mineralne zużyte podczas przemian metabolicznych. W normalnych warunkach odżywiania i przeciętnym wysiłku fizycznym, organizm utrzymuje równowagę elektrolitów, gdyż spożywane pokarmy dostarczają niezbędne ilości sodu, chloru, potasu, magnezu i siarki. Sytuacja zmienia się podczas intensywnych i długotrwałych wysiłków fizycznych, gdy w każdym litrze potu organizm wydala od 2,3 do 3,4 gramów chlorku sodu oraz innych soli. Jeżeli straty uzupełniane są czystą wodą następuje zaburzenie równowagi pomiędzy stężeniem elektrolitów w komórkach a stężeniem ich w przestrzeniach międzykomórkowych. W procesie osmozy woda z przestrzeni zewnątrzkomórkowych przechodzi do wnętrza komórek gdzie stężenie elektrolitów jest większe. Jednocześnie jony potasu przechodzą z płynów komórkowych na zewnątrz. Proces ten powoduje poważne zaburzenie krążenia, obniżenie zdolności do dalszego kontynuowania wysiłku, do omdlenia włącznie.

Funkcje regulacyjne wszystkich procesów życiowych organizmu pełnią pierwiastki śladowe, oraz niektóre z pierwiastków podstawowych (wapń, magnez, fosfor). Uczestniczą one w reakcjach z białkami, lipidami i witaminami w tworzeniu związków hormonalnych i enzymów. Tworzą jony lub związki umożliwiające przewodnictwo nerwowe, procesy psychiczne i fizyczne.

Utrzymanie fizjologicznej równowagi w organizmie zależy od optymalnej ilości minerałów. Już w procesie przyswajania z pokarmów jeden z minerałów może blokować lub umożliwiać przyswajanie innego. Relacja taka zachodzi pomiędzy wapniem, magnezem i fosforem lub żelazem, cynkiem, miedzią i wapniem.