Magnez, magnesium, Mg,
Magnez to pierwiastek chemiczny należący
do grupy II A (berylowce) w układzie okresowym, liczba atomowa 12,
masa atomowa 24,305. Znane są 3 trwałe izotopy magnetyczne.
W przyrodzie występuje pospolicie, w postaci soli, w licznych
minerałach wchodzących w skład skał osadowych (m.in. uwodnione siarczany
magnezu: epsomit i kizeryt, karnalit, langbeinit, kainit), serpentynowych
i dolomitowych (magnezyt, dolomit) oraz krzemianowych (np. oliwin,
a także zasadowe krzemiany magnezu i wapnia, czyli azbest
i talk).
Magnez jest srebrzystobiałym
metalem o gęstości 1,74 g/cm3 (najlżejszy z metali
trwałych w warunkach atmosferycznych) i temperaturze topnienia 650°C.
Przed utlenianiem się na powietrzu chroni go szczelnie przylegająca warstewka tlenku
magnezu. W wysokiej temperaturze, szczególnie rozdrobniony, magnez zapala
się łatwo na powietrzu i płonie oślepiającym blaskiem (co wykorzystywano
dawniej w fotografii, do celów oświetleniowych, np. w jednorazowych
żarówkach błyskowych).
W związkach chemicznych zawsze
dwuwartościowy. Najważniejsze związki: biały tlenek magnezu MgO (magnezja
palona) i wodorotlenek magnezu Mg(OH)2, rozpuszczalne
w wodzie, bezbarwne sole magnezu: chlorek magnezu MgCl2, azotan
magnezu Mg(NO3)2 i siarczan magnezu MgSO4
(sól gorzka). Atomy magnezu pełnią zasadniczą rolę w cząsteczkach,
chlorofilu w procesie fotosyntezy.
Inne związki magnezoorganiczne
(Grignarda związki) mają istotne znaczenie w syntezie nowych połączeń.
Magnez metaliczny uzyskuje się albo przez kalcynowanie węglanów magnezu do
tlenku magnezu, a następnie redukcję (pod próżnią) węglem, krzemem, karbidem,
bądź glinem, albo w wyniku elektrolizy stopionego chlorku magnezu (z
dodatkiem chlorku potasu).
Metaliczny magnez znajduje
zastosowanie do produkcji lekkich stopów, np. elektronu (magnez z glinem,
do 10%, oraz z domieszkami cynku, manganu i krzemu) i in. (magnale,
duraluminium, magnalium) oraz wyrobu sztucznych ogni (masy oświetlające,
smugowe, zapalające), chlorek magnezu - do produkcji cementu Sorela, zaś sole
magnezu - w lecznictwie. Światowa produkcja magnezu wynosi ok. 300 tys.
t rocznie, a jego średnia cena 3 dolary za 1 kg.